Diyanet İşleri Başkanlığı, Anayasal bir vecibe olarak uhdesine tevdi edilen “halkımızı din konusunda aydınlatmak” görevi çerçevesinde Kur’an-ı Kerim’in okunması ve anlaşılmasına yönelik Kurulduğu günden beri çalışmalar yapmaktadır. Bu bağlamda daha önce yapılan Tefsir ve Meâl çalışmalarındaki akademik ve ilmi birikimden de istifade edilerek, ülkemizin alanında uzman akademisyen ve ilim adamlarının katkılarıyla vatandaşlarımıza sunmak amacıyla yeni bir Kur’an-ı Kerim Meâli hazırlama çalışmaları yürütmektedir. 
Bu bağlamda Din İşleri Yüksek Kurulu, Kur’an-ı Kerim Meâllerini İnceleme Komisyonu marifetiyle, 17-19 Mart 2021 tarihlerinde Kur’an-ı Kerim meâllerinin geliştirilmesi ve yeni bir meâl çalışmasına ön hazırlık olması amacıyla “Meâllerde Geliştirmeye Açık Alanlar Çalıştayı” adıyla akademik bir çalıştay düzenlemiştir. Çalıştayda ülkemizin çeşitli üniversitelerinin Tefsir, Arap Dili ve Belagatı, Türk Dili ve Edebiyatı bilim dallarında çalışan kırktan fazla değerli akademisyen ve ilim adamının katılımıyla tebliğ sunumu ve müzakereler gerçekleştirilmiştir.
Kur’an-ı Kerim Meâllerini İnceleme Komisyonu’nun organizesiyle düzenlenen ve üç gün boyunca devam eden bu çalıştayda meâl çalışmasının amaç, hedef ve yol haritası belirlenmeye çalışılmıştır. Mevcut meâllerdeki eksikliklerin belirlenmesi, bu meâllerdeki dil, üslub, tercüme gibi konularda yapılan hataların tespit edilmesi ve bunların yeni hazırlanacak meâlde tekrar edilmemesini sağlamak bu çalıştayın ana gayesini oluşturmuştur.
Toplumumuzun giderek daha fazla meâl okuma alışkanlığı kazandığı günümüzde, Kur’an’ın, vatandaşlarımızın anlayacağı bir ifade ve üslup ile Türkçemize aktarımı önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu amaçla çalıştaydaki tebliğlerde “Türkçeye aktarım” başlığına daha fazla yer verilmiştir.
Söz konusu çalıştay, üç ana konu üzerine bina edilmiştir: Birincisi Kur’an-ı Kerimin Arapça metninin anlaşılması noktasındaki eksiklikler; ikincisi Türkçeye aktarılması noktasındaki eksiklikler üçüncüsü ise tercüme teknikleri açısından karşılaşılan problemlerdir. Böylece çalıştayda “anlama”, “aktarma” ve “yöntem/teknikler” konuları detaylıca ele alınmıştır.  
I.           Çalıştay’da tebliğlerin yoğunlaştığı başlıklar şu şekildedir:
 
   · Çeviri Teknik ve Yöntemleri Açısından Kur’ân’ın Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân’ın Lafız, Kavram, Terkip ve Cümle düzeyinde Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân Bütünlüğünün (İç Bağlam) Dikkate Alınmamasından Kaynaklanan Türkçeye Aktarım Problemleri
   · Kur’ân Dışı Bağlam(lar)ın (Dış Bağlam) ve Unsurların Dikkate Alınmamasından Kaynaklanan Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân’daki Kapalı İfadelerin (Mübhemât) Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân’daki Edat ve Bağlaçların Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân’ın Meâni İlmi Açısından İhtiva Ettiği İnceliklerinin Türkçeye Aktarım Sorunları
   · Kur’ân’ın Beyân-Bedî İlmi Açısından İhtiva Ettiği İnceliklerinin Türkçeye Aktarım Sorunları
Bu konu başlıklarına dair 40’a yakın tebliğ ve sunumda mevcut meâller bu açılardan tahlil edilmiştir. Ayrıca sunumlar sonrası yapılan ilmî müzakerelerle elde edilen veri ve tespitler, günümüz meâl okurları için Kur’an dilinin Türkçeye aktarımında dil, üslüp ve edebî zevkin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Yapılan ilk çalıştayın hazırlık ve sonuçlandırılması aşamalarında ülkemizde meâl eleştirisine yönelik kaleme alınan kitap, tez, makale ve tebliğler, “bir meâlde ihtilaf konusu olan ayrıntılar” zaviyesinden incelenip gerekli tespitler yapılmıştır. Hazırlanması planlanan yeni meâlde bu eksik ve hataların tekrar edilmemesi için benimsenecek ilke ve yöntemlerin tespiti 16-18 Haziran 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilen II. çalıştayın odak noktasını teşkil etmiş ve çalıştay “Meâl Yazım Stratejisi: İhtilaflı Alanlar ve Çözüm Önerileri” başlığıyla gerçekleştirilmiştir.
Kur’an-ı Kerim Meâllerini İnceleme Komisyonu tarafından yürütülen çalıştay, üniversitelerin başta İlahiyat Fakülteleri olmak üzere Dil-Tarih-Coğrafya Fakülteleri, Fen-Edebiyat Fakülteleri, Arap Dili ve Edebiyatı Fakülteleri, Yabancı Diller Yüksekokulları ve Dinî Yüksek İhtisas Merkezlerinden yaklaşık elli akademisyen ve ilim adamının yanında yazar, editör, ve mütercimlerden oluşan ulusal ve uluslararası katılımcıların iştirakiyle geniş ilmi müzakereleri de içeren 6 oturum ve 17 sunum halinde pandemi tedbirlerine riayet edilerek yüz yüze olarak gerçekleştirilmiştir.
16-17 Haziran 2021 tarihlerinde 8:30 – 19:00 saatleri arasında yoğun bir program halinde icra edilen II.  Çalıştay, 18 Haziran saat 12:00’de tamamlanmıştır.  Program boyunca tebliğcilerin sunumlarının ardından yapılan oturumlara özel müzakerelere ilave olarak çalıştayın kapanış oturumunda programa katılan yaklaşık elli akademisyen ve ilim adamı, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yazılacak meâlin gerekliliği, yeni bir meâlin muhatap kitlesi, ilkeleri, teknikleri, takip edilecek metod – yöntemler, dil ve üslüp gibi konularda geniş müzakerelerde bulunmuştur.
 II. Çalıştayda ele alınan ana konular şunlardır:
   · Meâlde Çeviri Yöntem ve Teknikleri Stratejisi
   · Temel Çeviri Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri
   · Meâl Yazımında Harici Bilgilerin Kullanımı ve Referans Sorunu
   · Belâgata Dayalı Konularla İlgili Çeviri Sorunları
   · Arap Gramer Özellikleri Bağlamında Çeviri Sorunları
 
Üç gün devam eden çalıştayda yukarıdaki ana başlıklarda sunulan tebliğlerin ilmî müzakerelerinde, meâlin muhatap kitlesi; lafzî tercümenin mi tefsirî tercümeni mi esas alınacağı; Türkçeye aktarımdaki sorunların nasıl çözümleneceği; parantez ve dipnotun kullanılma durumu vb. konular meâlde çeviri yöntem ve teknikleri bakımından müzakere edilmiştir.
“Kur’an-ı Kerim’in doğru anlaşılması noktasında bağlamın önemi”, “bazı Kur’an lafızlarının nüzul döneminden sonra kazandığı terim anlamlarıyla meâle yansıtılma meselesi”, “Kur’an’dan Türkçeye geçen bazı kelimelerin meâlde kullanılma durumu”, “Kur’an’da aynı anlama gelen kelimelerin farklı yerlerde kullanım keyfiyeti”,  “çok anlamlı veya zıt anlamlı kelimelerde anlam tercihi”,  “alternatif sahih manalar veya takdirlerin verilip verilmeyeceği”, “yakın anlamlı kelimelerin durumu”, “Kur’an lafızlarının umum-husus, mutlak-mukayyed, mücmel-mufassal gibi özelliklerinin meâle aktarımı”, “ardarda gelen ilintili ayetlerin ortak pasaj halinde tercüme edilme keyfiyeti” “âyet ve sûreler arasında bulunan tenâsüb-alâka”, “kullanılacak dilin seviyesi”, “devrik ya da düz cümle kullanımı”, “yöresel ya da az kullanılan kelimelere yer verilip verilmeyeceği”, “noktalama işaretleri”, “temel çeviri sorunlarına ilişkin çözüm önerileri” konulu sunumların ardından değerli ilim adamları tarafından bu konular müzakere edilmiştir.
Meâl yazımında harici bilgilerin kullanımı ve referans sorunu konulu tebliğlerin müzakeresinde ise “nesh konusuna yaklaşımın nasıl olacağı”, “müteşâbih ayetlerin tefsirinde takınılacak tavır”, “mübhem lafızların izahı durumu”, “tearuz meselesi”, “ayetlerin tefsirinde hadislerden nasıl yararlanılacağı”, “kevnî ayetlerin tercümesinde bilimsel verilerden istifade durumu”, “sebeb-i nüzul rivayetlerinden yararlanma ilkeleri”, “nüzül dönemi şartlarının lafızları anlamaya etkisi”,  “özellikle kıssalar gibi konularda kitab-ı mukaddesten faydalanılma keyfiyeti”, “ahkâm ayetlerinin tercümesinde tercih durumu” “itikâda dair ayetlerin tercümesinde tercihler”, “kıraat farklılıklarının meâle etkisi”, “meâlde tefsir, sözlük, fıkıh, kelam, hadis, kıraat, tarih, siyer, pozitif ve tabii ilimler konusunda yararlanılacak kaynaklar” ve “önceki meâllerden istifade etme durumu” gibi konular detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
Belâgata dayalı konulara dair müzakerelerde “Arap dilindeki teşbih, kinaye, mecâz, müşâkele, iltifat, istiâre vb. belağat özelliklerinin meâle yansıtılma keyfiyeti” yanında “Arapçadaki müzekkerlik-müenneslik, müfred-tesniye-cem, marifelik-nekralık, tesniye kullanılıp müfred, cem kullanılıp müfred, tesniye kullanılıp cem kastedilmesi”, “fiil siğalarının tercümesi”, “inşâî cümlelerin ihbar ifade etmesi”, “haziflerin meâle yansıtılması”, “hal cümleleri ve “ara cümleler gibi gramer inceliklerinin tercümeye yansıtılırken dikkat edilmesi gereken noktaların neler olduğu” gibi konular etraflıca değerlendirilmiştir.
Yukarıda zikredilen ana başlıklar altında sunulan tebliğ ve ilmî müzakereler, yeni bir meâl yazımında hassasiyet gösterilmesi gerektiren konulara dair ilkelerin tespitinde önemli veriler ortaya koymuştur. Her iki çalıştayda Kur’an-ı Kerim’in anlamının vatandaşlarımız tarafından daha sağlıklı bir şekilde anlaşılabilmesi için hazırlanacak yeni bir meâlde dikkat edilmesi gereken meseleler ve ilke ve yöntemler hakkında ülkemizden ve İslam dünyasından değerli ilim adamlarının katkılarıyla değerli sonuçla elde edilmiştir.
Çalıştaylarda farklı branşlardan ülkemizin ve İslam dünyasının yetiştirdiği alanında uzman ilim adamı ve akademisyenlerin yaklaşımlarından Kur’an-ı Kerim’in metninin başka bir dile aktarımının avantajları olduğu gibi bazı zorluklarının da olduğu bir kez daha ortaya konmuştur. Bununla birlikte, kurumsal olarak halkımızın haklı teveccühüne mazhar olan Diyanet İşleri Başkanlığı, tüm dini konularda olduğu gibi meâl yazımı konusunda da üzerine düşen görevini yerine getirmek amacıyla, halkımızın ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte ve ana dilimizin geniş imkânlarını da kullanarak kuşatıcı bir çeviri anlayışı ile yeni bir meâlin hazırlanmasını üstlenmiştir.

Sonuç olarak, pek çok farklı alandan ulusal ve uluslararası düzeyde ilim adamının katılımıyla gerçekleşen her iki çalıştay,  yeni meâl hazırlık çalışmasında benimsenecek ilke ve prensiplerin tespiti noktasında son derece verimli bir şekilde icra edilmiştir. Halkımızın Kur’an-ı Kerim’i doğru anlamasına katkı sağlamak amacıyla Başkanlığımız tarafından yeni bir Kur’an-ı Kerim meâli hazırlık çalışmaları bu çalıştaylarda elde edilen veriler ışığında büyük bir titizlik içerisinde yürütülecektir.